Udal eraikin zaharretik berrira, pausoz pauso aurrera

Udaletxe zaharrak azkeneko zerbitzu-eguna 2021eko uztailaren 8a, osteguna, izan zuen. Biharamunean zabaldu zuten alboko udal eraikin berri eta modernoa, 2019an egiten hasi zirena.

Zaldibian 2021eko abuztuaren 4an eraitsi  dute udaletxe izandako eraikina. Ehunka urtetako historiaren lekuko eta erdigune izan da herriko etxea. 1957an berritu eta hazi zuten, orain arteko itxuran jartzeko.Zaldibian datorren astean eraitsiko dute udaletxe izandako eraikina. Ehunka urtetako historiaren lekuko eta erdigune izan da herriko etxea. 1957an berritu eta hazi zuten, orain arteko itxuran jartzeko.

Herri baten bizimoduaren eta jardueraren bihotza izan ohi da udaletxea. Zaldibian astebete baino gutxiago geratzen zaio bere historiaren eragile eta motore izan den herriko etxe zaharrari.

Noiz eraiki zuten zehatz aurkitzerik izan ez dugun arren, Zaldibiako udal artxiboan bada 1769ko eskritura bat, Francisco Ignacio Muxika eskribauak egina. «Casa concejil nueva» edo udaletxe berriaren obrak ematearen eskritura da. Litekeena da orain botako duten etxea izatea.

Izan ere, urtebete lehenago atera zen Zaldibia Oria Ibaiko Batasunetik, eta udal aginpide beregaina hartzeko azpiegiturak behar izatearekin bat dator udaletxe berria egokitzea. Hain justu, 1856an ere udaletxea berritu eta eraberritu egin zuten, Atazalbea batasunetik (Ataunek, Zaldibiak eta Beasainek osatua) irten eta lau urtera.

Azken aldi horretan, eskola publikoak eraikitzea izan zen egiteko nagusia. Udaletxea berritzeko, eta eskolak eta irakasleen etxebizitzak egiteko asmoa zeukaten, 1860ko agiriek diotenez. 1865ean asmo hutsean zegoen oraindik gaia, eta eskolak egiteko leku bakarra udaletxeko baratzea zela dio Jose Maria Lardizabalek, gutun batean.

Eskola, kantina eta biltegia

Pablo Gorosabelek, ordea, 1862an Zaldibiak oinarrizko bi eskola zituela dio: mutikoena osoa, eta neskena «osatu gabea». Agirietako hurrengo aipamena 1880-1883 bitartekoa da: udaletxearen eta eskola publikoaren eraikuntzari buruz da. Baliteke orduan aurreko arkupea eta gaineko aretoa egin izana.

Herriko zaharrenek gogoratzen duten bezala, Zaldibiako eskola publikoa udaletxe alboko etxeorde batean egon zen, Joxepane aldera. Bi eranskin ziren: eskolentzat bat; eta kantina edo taberna, eta biltegia bestea. Barberia izenarekin ezagutzen dute zaldibiarrek.

Udaletxea 1924-1926 bitartean berritu zuten, berriro. Baina eraldakuntza handiena 1957an inauguratutakoa da. Orduan ireki zuten udaletxearen iparraldera eskola publiko berria, gerora kultur etxe izango zena eta 2018ko azaroan bota zutena. Obra hura baliatuz, udaletxea ere hazi zuten: ordura arte zituen behe solairu eta goiko bi pisuen gainean, hirugarren solairu bat erantsi zioten, irakasleentzat bi etxebizitza sortzeko.

Arkupeak eta balkoia

Horrez gain, sarrera babesteko daukan arkupearen eta balkoiaren eraikina goraino altxatu, eta teilatu berriaren mailara berdindu zuten. Eskola berrien eta maisu-maistren etxebizitzen proiektua asko luzatu zen. Udalak 1951n atera zuen egitasmoa, baina Espainiako Hezkuntza Nazionalaren Ministerioak 1954ko urrian eman zion oniritzia. Udalak azken onespena 1955eko maiatzaren 22an eman zion, 666.867 pezetako aurrekontua aurkeztuta (380.000ko diru laguntza jaso zuen Gobernutik).

Obrak Lorentzo Amenabarro Esnaolak egin zituen, Luis Alustiza arkitektoaren proiektuarekin. Uste baino atzerapen gehiago izan zuten. Lan guztien likidazioa 1957ko maiatzean egin zuen arkitektoak, eta 724.089 pezetara igo zen. Udaletxeko hirugarren solairua eraikitzea 341.792 pezeta kostatu zen.

1957ko berrikuntza hartan desagertu ziren eskola zaharrak, eta Barberiko kantina eta biltegia. Ordutik orain arte, itxura berbera mantendu du udaletxeak. Aldaketa bakarra, arkupeko arkuak kare-harri grisez hartzea egin zuten.

Udaletxean, berriz, bi solairuk izan zuten administrazio funtzioa, eta hirugarrenean bi etxebizitza egon ziren. 1997an aterpetxe edo barnetegi modura egokitu zuten solairu hori. Urte batzuk lehenago, 1985ean, eskola publiko izandako eraikina kultur etxetarako zuzendu zuten.

Udaletxe zaharrak azkeneko zerbitzu-eguna uztailaren 8a, osteguna, izan zuen. Biharamunean zabaldu zuten alboko udal eraikin berri eta modernoa, 2019an egiten hasi zirena.

Herriko etxea hustu aurretik, hala ere, udalak hiru dimentsioko aplikazio batean gorde du udaletxea barrutik nola zen. Ibilbide birtuala egin daiteke orain.

Aimar Maiz Goierriko Hitza

NOLAKOA ZEN UDAL ERAIKIN ZAHARRA

NOLAKO DA UDAL ERAIKIN BERRIA?

Gaur egun Zaldibiako plaza